Została założona około 1800 r. jako jednoklasowa, pod patronatem królewskim. Pierwsza siedziba szkoły mieściła się w miejscu, w którym obecnie mieszka pan Marian Gałązka. Do szkoły należał ogród 60 stóp1 długi i 20 szeroki oraz działka 3-morgowa. Sala lekcyjna była wyposażona w 5 ławek, 1 tablicę, tablicę ścienną z literami, Biblię, cyrkiel i linijkę.
W latach 1823-43 nauczycielem a jednocześnie kierownikiem szkoły był Krzysztof Bruderk. Każdy nauczyciel był zobowiązany do ukończenia seminarium nauczycielskiego. Tak też uczynił K. Bruderk. W roku 1833 wraz z innymi nauczycielami z parafii nawiadzkiej ukończyli studium w Węgorzewie. Seminarium kończyło się egzaminem, który przez K. Bruderka został złożony pozytywnie.
Od 1843 r. uczył w szkole mojtyńskiej Schwarz, który wcześniej był nauczycielem w Polskiej Wsi koło Mrągowa. W czasie swego krótkiego dwuletniego pobytu wyremontował izbę szkolną w 1844 r. Fundusze na remont przekazała parafia w Nawiadach, której proboszczem w tym czasie był ks. Jan Rutkowski. W latach 1847-48 uczył w szkole Gottlieb Kowalewski. Od 1848 r. nauczycielem był Albert Dorn. Na jego miejsce do pracy w szkole przyszedł August Zander.
Każdy odchodzący nauczyciel pisał sprawozdanie zdawczo-odbiorcze, które było podpisywane przez uczącego, trzech mieszkańców wioski i nauczyciela przychodzącego oraz przez ks. proboszcza. Pod sprawozdaniem A. Dorna podpisał się ks. proboszcz Rutkowski, nauczyciel – Dorn, nauczyciel przychodzący – Zander oraz mieszkańcy Mojtyn: Losch, Bloch i Eichel. A. Zander uczył w latach 1855-61. Od 1860 r. kierownikiem szkoły i nauczycielem był Bytzeck.
W 1858 r. kierował szkołą Zander, pod koniec XIX wieku Michael Pallasch, w 1905 r. Otto Jenczio, który urodził się 14 czerwca 1876 r. W latach 1925 – 31 uczył w szkole Otto Gleißner, urodzony 4 lipca 1891 r. W latach 1931 – 45 kierownikiem szkoły był Rudolf Sacknieß. Od 1939 r. został powołany do służby wojskowej w Wehrmachcie. W latach 1939-42 w zastępstwie uczył Walter Neumann, a od 1942 do 1945 r. żona kierownika szkoły Anna Sacknieß.
Nowy budynek szkolny wzniesiono około 1938 r. w innym miejscu. Na początku wsi, od strony drogi z Nawiad. Od tego czasu do szkoły przynależało małe gospodarstwo z 13 morgami ( około 7,2 ha). Do 1945 r. kierownikiem i nauczycielem była jedna osoba. W 1939 r. uczęszczało do szkoły 36 dzieci.
Po II wojnie światowej
Zajęcia lekcyjne po zakończeniu II wojny światowej w szkole mojtyńskiej nie były prowadzone. Dzieci uczęszczały do szkoły nawiadzkiej, którą otworzono w lutym 1946 r. Po raz pierwszy wspomniano oficjalnie o otwarciu szkoły w Mojtynach na sesji Gromadzkiej Rady Narodowej w Nawiadach 27 marca 1960 r. Upomniał się o otwarcie szkoły w Mojtynach kierownik szkoły w Koczku, Wiktor Gano. Jednak był świadom, że w Inspektoracie Szkolnym nie ma środków na remont budynku po dawnej szkole mojtyńskiej, toteż zaapelował na spotkaniu, by środki finansowe wygospodarować w Gminie, a mieszkańców zachęcić, by własnymi siłami wyremontowano budynek. Relacjonował dalej, że jeśli remont zostanie przeprowadzony, to Inspektorat przyśle nauczyciela i szkoła będzie czynna.
W 1961 roku na zebraniu wiejskim kolejny raz stanął problem otwarcia szkoły. Oskar Sitkowski zwrócił się z apelem do Henryka Pieńkowskiego, który przewodniczył zebraniu, by w Mojtynach otworzyć szkołę podstawowa w dawnym budynku szkolnym, który stoi bez żadnej opieki i niszczeje. Kolejny raz problem otwarcia szkoły w Mojtynach stanął na zebraniu wiejskim 19 lutego 1963 r.
Pomieszczenia szkolne uporządkowano czynem społecznym w 1964 r. Sołtys mojtyński Horst Abramczyk na posiedzeniu Gromadzkiej Rady Narodowej w Nawiadach relacjonował, że przy wykonywaniu czynów społecznych przykład powinien dać przede wszystkim sołtys i radny, a wtedy mieszkańcy chętniej przystąpią do wspólnej pracy. Przykładem jest remont szkoły w Mojtynach4. W tym roku także ogrodzono siatką cały teren szkolny oraz uporządkowano boisko szkolne.
Przed otwarciem szkoły mojtyńskiej, 23 lutego 1965 r., przeprowadzono kontrolę budynku szkolnego. W skład komisji weszli następujący mieszkańcy: Jan Sadowski, Wiktoria Grabowska i Zdzisław Maksymow. Po lustracji budynku stwierdzono, że sala lekcyjna jest czysta i nie ma żadnych zastrzeżeń do prowadzenia zajęć lekcyjnych. Poza tym wymieniono długa listę braków: w budynku szkolnym należy przeprowadzić remont podłogi w klasie (deski są bardzo zniszczone), brak podłóg w pomieszczeniach na strychu, brak drzwi do czterech pomieszczeń, rynien na budynku, brak także toalet, śmietnika, ogrodzenia obiektu szkolnego. Konieczny jest remont budynku gospodarczego, należy zabezpieczyć szamba – brak bowiem pokryw, a na dodatek słabo działają pompy dostarczające wodę do szkoły. W ciągu najbliższego roku przeprowadzono remont budynku szkolnego. Wybudowano toalety, śmietnik, naprawiono dach na budynku gospodarczym, położono elewacje na szkole, a także ogrodzono posesję szkolną. Mimo szybkiego wykonania tak wielu prac, nadal pozostało do remontu kilka pomieszczeń. Odgromienie zainstalowano na szkole dopiero w 1970 r.
Kierownikiem i jednocześnie nauczycielem w mojtyńskiej szkole do roku szkolnego 1971/72 był Stanisław Domian. Dbał o szkołę, o jej wystrój, porządek. Na posiedzeniu Komisji Oświaty i Kultury GRN w Nawiadach 29 czerwca 1970 r. zwrócił się z prośbą o przeznaczenie w miarę możliwości części środków finansowych na remont sali lekcyjnej i wyposażenia szkoły. Prosił o wymalowanie ławek, wywiezienie śmieci, opróżnienie szamba, zakup materiałów kancelaryjnych, środków czystości, remont pieca w sali lekcyjnej, naprawę rynien, a także o wynagrodzenie dla ludzi, którzy opalają sale lekcyjne.
Szkoła mojtyńska nie długo służyła najmłodszej dziatwie. Tylko uczniowie pierwszej i drugiej klasy chodzili do szkoły mojtyńskiej, naukę w klasie trzeciej pobierali już w szkole w Nawiadach. Ostatnim rokiem szkolnym funkcjonowania szkoły mojtyńskiej był rok 1970/71. W tymże roku szkolnym do szkoły w Mojtynach uczęszczało 13 dzieci, była to nadal szkoła dwuklasowa. Przed likwidacją szkoły w świetlicy mojtyńskiej odbyło się zebranie wiejskie 22 kwietnia 1971 r. Obecni na zebraniu goście tłumaczyli swoją decyzję o likwidacji szkoły wprowadzaniem reorganizacji sieci szkół na terenie Gminy Nawiady. Zebrani rodzice i mieszkańcy wnioskowali o nie- likwidowanie szkoły. Jednak mimo próśb i apeli rodziców szkołę zamknięto wraz z końcem roku szkolnego 1970/71.
Obecnie w dawnej izbie lekcyjnej funkcjonuje wiejska świetlica, a budynek szkolny zmienił swoje przeznaczenie na mieszkalny.
Ks. K. Bielawny
Przypisy:
1 1 stopa = 0,288 m.